كیست كه به خدا قرض‌الحسنه بدهد

حق تعالی از باب لطف و كرم، به بندگان خود مال و دارایی فراوان بدون منّت عطا می‌كند، آنگاه می‌فرماید: كیست كه به خدا قرض‌الحسنه بدهد و سپس برای چنین كسی پاداش‌هایی بیان می‌فرماید كه جدّاً حیرت انگیز است.

بسمه تعالی

( قرض‌الحسنه، دهنده : ما ؛ گیرنده : خدا .(معامله‌ ای آسمانی، سنّتی قرآنی

حقتعالی از باب لطف و كرم، به بندگان خود مال و دارایی فراوان بدون منّتعطامی‌كند، آنگاه می‌فرماید: كیست كه به خدا قرض‌الحسنه بدهد و سپس برایچنینكسی پاداش‌هایی بیان می‌فرماید كه جدّاً حیرت انگیز است.

می‌فرماید آن كس كه از مال طیّب و طاهر خود قرض‌الحسنه می‌دهد:
*پاداش بیكران به او داده خواهد شد.

*اجر و مزدی كریمانه به او عطا می‌شود.

*پاداش مضاعف نصیبش خواهد شد.

به طور قطع گناهان او آمرزیده می‌شود. 

به طور حتم بهشت برین جایگاه او خواهد بود.

*خداوند متعال از او قدردانی و تشكّر خواهد كرد.

*ذخیره ی بسیار مباركی همراه با اجر عظیم برای او محسوب خواهد شد.

 آیا مشاهده‌ی این همه پاداش واقعاً حیرت انگیز نیست كه ما بخشی از دارایی خود را كه خدا به ما عطا كرده به فرد نیازمندی به طور قرض‌الحسنه وام بدهیم و بعد به این همه فضیلت و ثواب دست یابیم.

 آیا نه این است كه خداوند متعالی می‌خواهد عدالت را به دست بندگانش جاری سازد و همه‌ی بندگان در شرایط متعالی به سر برند و در جامعه‌ی اسلامی فاصله‌ی وحشتناكی بین غنی و فقیر نباشد. همگان از نعمت‌های الهی بهره ببرند و در مسیر اطاعت امر او گام نهند و نهایت به مقام لقای حق نائل شوند.

به حكم قرآن همه‌ی مسلمانان موظّفند درماندگان را دریابند و با خالق خود معامله كنند. معامله‌ای كه نتیجه‌ی آن پیشاپیش بهره‌مندی فراوان و سودی بی پایان است.

وَ فِی أمْوالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُومِ؛(ذاریات/19) 

خوشا به حال آنان كه عامل به این سنّت قرآنی‌اند و برخوردار از صفات عالی انسانی

_____________________________________________________________________________________

  روایات و احادیثی زیادی در خصوص قرض و حرمت ربا برای سعادت و كمال انسانها وارد شده است كه  گزیده ای از آنها به شرح ذیل تقدیم می گردد:

بیان قرض در قرآن و روایات

رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمود: كسی كه به برادر مومن خود قرضبدهد، در برابر هر درهمی كه قرض داده هم وزن كوه اُحد، رضوان و طور سینا،حسنات خواهد داشت و اگر برای باز پس گیری آن مدارا كند، از پلِ صراط همچون برق جهنده، بدون حساب و عذاب خواهد گذشت. (ثواب الاعمال، ص 414)

 امام صادق - علیه السّلام - فرمود: بر روی درب بهشت این گونه نوشته شده است: قرض دادن هیجده برابر پاداش دارد و صدقه ده برابر. (بحار الانوار، ج 103، ص 138)

رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمود: پاداش صدقه ده برابر، پاداش قرضهیجده برابر، پاداش پیوند و ارتباط با برادران دینی بیست برابر و پاداش صلةرحم و پیوند با خویشاوندان، بیست و چهار برابر می باشد.  (الكافی، ج 4، ص 10)

 امام صادق - علیه السّلام - فرمود: قرض دادن مال را، بیشتر دوست دارم تا آن كه آن را ببخشم. (بحار الانوار، ج 103، ص 139)

امام علی - علیه السّلام - در وصیت به فرزندشان امام حسن - علیه السّلام - فرمود: اگر كسی در حال بی نیازی ات از تو قرض خواست، آن را غنیمت بشمار تااینكه در روز تنگدستی و احتیاج، او نیز قرض تو را جبران نماید. (نهج البلاغه، نامه 31)

امام صادق - علیه السّلام - فرمود: هیچ مومنی نیست كه به خاطر خدا به مؤمندیگر قرض دهد، جز آنكه خداوند هر روز ثواب صدقه دادن آنرا به حساب وی ثبتكند تا زمانی كه آن مال به او باز گردد.   (الكافی، ج 4، ص 34)

امام رضا - علیه السّلام - فرمود: پاداش قرض دادن هیجده برابر اجر صدقهاست، زیرا قرض به کسی می رسد که خود را برای گرفتن صدقه، ضایع (و کوچک) نمیکند.  (بحار الانوار، ج 103، ص 140)

امام باقر - علیه السّلام - فرمود: هر گناهی با شهادت در راه خدا بخشیده وپاك می شود، مگر قرض كه كفّاره ای ندارد جز اینكه توسط شخص بدهكار یا شخصدیگری پرداخت شود و یا اینكه طلب كار گذشت نماید.    (وسائل الشیعه، ج 13، ص 83)
 

پیامبر اكرم - صلی الله علیه و آله - فرمود: كسی كه قادر به پرداخت حقدیگران است، اگر طلبكار را معطل كند، در مقابل هر روز تاخیر، گناه شخص باجگیر در نامه علمش ثبت خواهد شد.    (بحار الانوار، ج 103، ص 146)

امام رضا - علیه السّلام - فرمود: كسی كه قرض بگیرد در صورتی كه تصمیمداشته باشد آن را پس دهد، در امانِ خداست تا آن را اداء كند، ولی اگر تصمیمنداشته باشد آنرا به صاحبش برگرداند، پس او دزد محسوب می شود. (بحار الانوار، ج 103، ص 150)

 پیامبر اكرم - صلی الله علیه و آله - فرمود: تاخیر در پرداخت قرض توسط انسان توانمند و غنی، ظلم است.  (وسائل الشیعه، ج 13، ص 90)

 رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمود: شبی كه به معراج برده شدم دیدم كهروی درب بهشت این چنین نوشته بود: صدقه ده برابر پاداش دارد و قرض هیجدهبرابر. به جبرئیل گفتم: چرا قرض برتر از صدقه است؟ گفت: چون قرض گیرنده فقطبه خاطر نیازش قرض می گیرد ولی سائل تقاضای كمك می كند، اگر چه بی نیازباشد.   (كنز العمّال، ح 15374)

 امام موسی بن جعفر فرموده اند: مبادا از خرج کردن دارایی خود (مالی، جانی، آبرویی) در راه دریغ کنی که اگر چنین کردی بدان که دو برابر آن مال را از روی ناچاری در راه باطل و معصیت خدا خرج خواهی کرد.( تحف العقول/ 432)

من ذی الذی یقرض الله قرضاً حسناً فیضاعفه له اضعافاً کثیره و الله یقبض و یبسط و الیه ترجعون. (264 - بقره(

کیست که به خدا قرض دهد, قرض نیکو را, تا آن را برای او مضاعف سازد به اضعافبسیار و خداست که تنگ می گیرد و یا می بخشد و بازگشت همه شما به سوی اوست.
مراد از قرض دادن به خدا, خرج کردن در راه خداست, نظیر تمام کارهای خیریاست که انجام می شود, هر نوع کمک به بندگان خدا برای رضای خدا نوعی وامدادن به خدا به حساب می آید.
ساختن بناهایی که سود آن در کوتاه مدت یا دراز مدت عاید همه مردم می شودهمچون مؤسسات خیریه, خانه سازی واحدهای آموزشی, بیمارستانها, مراکز علمی وتربیتی, دستگیری از بینوایان, اعطاء هزینه تحصیل جوانان با استعداد, خشنودکردن مردم ستمدیده, رسیدگی به حال ضعیفان, یتیم نوازی, اطعام مساکین, فراهمکردن وسیله ازدواج جوانان که قرض دادن در آن مندرج و در سرلوحه ی همه آنهاقرار دارد. زیرا تمام آنها به علاوه آنچه که به عنوان وجوهات پرداخته میشود, صدقه به حساب می آید و رسول خدا علیه صلوات الله فرموده در شب معراجدیدم که در بهشت نوشته است : الصدقه بعشر امثالها و القرض بثمانیه عشر «السنن» کسی که در راه خدا صدقه می دهد ده برابرش پاداش به او عطا می شود وکسی که قرض می دهد, ثواب آن هیجده برابر است.
پرسیدم ای جبرئیل علت اینکه ثواب قرض بیشتر از پاداش صدقه است چیست؟ گفت : صدقه ممکن است به غیر مستحق برسد, ولی وام گیرنده واقعی, تا محتاج نباشدبرای دریافت وام اقدام نمی کند. 

واقرضوا الله قرضاً حسناً « سوره مزمل» به خدا قرض نیکو دهید.
فعل امر «واقرضوا الله» خطاببه همه مسلمانان است و هر کس بهاندازه توانایی خود می تواند این دستورمؤکد خداوند تبارک و تعالی را عملکند, هیچکس نمی تواند به بهانه نداشتناز این دستور سرپیچی کند, زیرا او میتواند مقداری از پول خود را ولوناچیز در مؤسساتی که صادقانه وام میپردازند, قرار دهد و لذا «واقرضوا», فعل امر است و لذا همه ی ما به عنوانیک دستور می توانیم به اجرای آنبپردازیم. اگر همه ی ما طبق دستور قرآننماز می خوانیم یا روزه می گیریمیا به حج می رویم باید طبق همین آیه ازقرآن به پرداخت وام به دیگران نیزقیام کنیم .
صدقه ، مطلق کار نیک ومحبتی است که شما می توانید به فقیر و غنی, به آشناو بیگانه کوچک و بزرگوزن ومرد از هر گروه و دسته ای داشته باشید.
برای مثال, وقتی سنگ کوچکیرا از مسیر راه در کوچه و خیابان برمی دارید کهپای مردم به آن برخوردنکند, یا به کودکی لبخند می زنید که شاداب تر شودیا با هدیه ی یک قطعهشیرینی کودک گریانی را آرام می کنید,دست نوازش به سریتیم می کشید, ... همهاز نوع صدقه است. (به شرطی که با نهایت صداقت وصافی دل این عبادت راانجام دهید.) زیرا از کلمه صدقه ، صداقت و اخلاصبرمی خیزد. حال بررسی کنیداز میان تمام صدقات کدامیک برتر است؟ به طورمسلم, صدقه ای که پایداریش, زندگی سازتر, اساسی تر و بنیادی تر باشد, برتری بیشتری دارد. اگر بتوانیدبا پول خود تمام خویشاوندان خود را به صرفیک وعده غذا دعوت کنید, کار خوبیانجام داده اید اما اگر همین پول راتنها به عنوان قرض آنهم به طور مستقیمیا غیرمستقیم بدون منت و به طوری کهاسباب شرمندگی و خجالت وام گیرندهنشود. در اختیار یکی از ضعیف ترینخویشان خود قرار دهید تا بتواند به راحتیبرای دختر خود جهیزیه تهیه کند واو را به خانه شوهر بفرستد و سپس پول شمار با خاطری آسوده و به تدریجبپردازد, بهتر نیست ؟ به نظر شماکدامیک پاداشبیشتری دارد؟ کدامیک مهم تر, اساسی تر و بنیادی تر است؟ کدامیک نیز خداورسول خدا(ص) و ائمه اطهار (ع( را خوشحال می کند؟
یا اگر همین پول دراختیار یکی از جوانان تهیدست فامیل قرار دهید تابتواند کسب و کاری را برایخود دست و پا کند, مثلاً ابزار مورد نیاز شغلخود را خریداری کند و به طورمستقل به کار تولیدی بپردازد و به یک زندگیشرافتمندانه برسد و سپس بهتدریج پول شما را پس دهد و یک بار دیگر پول شمارا قرض بگیرد و ازدواج کند وباز پول شما را در زمان مناسب پس دهد آیاشما خوشحال نمی شوید؟ آیا انبیاءو اولیاء خدا از این عمل که افضل صدقاتاست خرسند نمی شوند؟ مسلماً چرا! پس توجه داشته باشیم که مهم ترین صدقه یابرترین صدقات, وام دادن به افرادآبرومند, آبرودوست و نیازمند است.

- تعاونوا علی البر و التقوی و لا تعاونوا علی الاثم والعدوان وا تقوا الله ان الله شدیدالعقاب (سوره مائده(

یکدیگر را درکارهای نیک واحسان و پرهیزگاری یاری کنید و برگناه و ستم و تعدی همدست نشوید و از خدا بترسید که عقوبت او شدید است.

اینآیه  کریمه زندگی ساز،  همه مسلمانان را بطور مطلق به کمک و یاری کردنیکدیگر – از جمله قرض دادن – و برآوردن آرزوها ونیازهای مشروع و رفعنگرانی ها و نارحتی ها و مسرور ساختن یکدیگر دعوت و از هم دستیبرای وقوعگناه و ظلم و ستم و ایجاد نگرانی به طور شدید نهی کرده است.
وام دادن به طور مستقیم و غیرمستقیم در تمام آیاتی که مردم را به کارهایخیر دعوت می کند لحاظ شده است. زیرا وام دادن, در گره گشایی از دشواریها, مسرورساختن, برطرف ساختن ناراحتی ها و رفع مشکلات مادی وروحی دخالت تمامدارد.

امام صادق (ع( فرمود :

بردر بهشت نوشته ده است که ثواب صدقه ده برابر و ثواب قرض الحسنه هیجدهبرابر است. و نیز فرمود وقتی به کسی قرض می دهید، مال شما درهر لحظه درصدقه است تا پول شما برگردد. زیرا در هر لحظه می توانید پول خود رامطالبهکنید و چون به برادر خود فرصت می دهید، لذا مانند این است که پول شما درصدقه است